Παρουσιάζουμε τη μετάφραση του κεφαλαίου υπό τον τίτλο Η πολιτική οικονομία της παγκόσμιας εργασιακής ρύθμισης (The political economy of global labour arbitrage) των Raúl Delgado Wise & David Martin από τον συλλογικό τόμο Εγχειρίδιο της Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας της Παραγωγής (Handbook of the International Political Economy of Production) (σελ. 59-75), Kees Van der Pijl (επιμ.), Edgar Elgar (εκδ.).
Αποτελεί, κατά την κρίση μας, την πιο ολοκληρωμένη, συνοπτική περιγραφή της τρέχουσας φάσης του σύγχρονου ιστορικού σταδίου του καπιταλισμού, του διεθνοποιημένου, κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού (αν και οι συγγραφείς χρησιμοποιούν τον όρο της «νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης», ο οποίος θεωρούμε ότι δεν είναι ο καταλληλότερος). Το κείμενο δεν εμβαθύνει θεωρητικά ούτε στα ζητήματα πολιτικής οικονομίας που προκύπτουν, ούτε σε αυτά που σχετίζονται με μια θεωρία της ιστορίας του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και της περιοδολόγησής του. Μάλιστα, θα διαφωνήσουμε με την μάλλον προ-μαρξική χρήση από τους συγγραφείς της έννοιας «άνιση ανταλλαγή» για την εκμετάλλευση της εργασιακής δύναμης από το κεφάλαιο (ο Μαρξ απέδειξε ότι οι εργάτες πληρώνονται την αξία της εργασιακής τους δύναμης και όχι την αξία που παράγουν με την εργασία τους, και επομένως, δεν υφίσταται άνιση ανταλλαγή, παρά μόνο η ιδιαίτερη αξία χρήσης του εμπορεύματος εργασιακή δύναμη, η οποία συνίσταται στην παραγωγή περισσότερης αξίας από ότι κοστίζει η κατανάλωσή της κατά την εργασιακή διαδικασία).
Ωστόσο, το κεφάλαιο αυτό διακρίνεται για τον τρόπο παρουσίασης της σημερινής πραγματικότητας της διεθνοποιημένης καπιταλιστικής παραγωγής και αναπαραγωγής. Συγκεκριμένα, οι αρετές του κειμένου σχετίζονται με:
α. την περιγραφή της αναδιάρθρωσης της διεθνοποιημένης, πλέον, καπιταλιστικής παραγωγής από το μονοπωλιακό κεφάλαιο και τα ιμπεριαλιστικά κράτη,
β. σε άμεση σύνδεση με τους τρόπους εκμετάλλευσης της εργασιακής δύναμης (όπως και της φύσης) και παραγωγής της υπεραξίας, που η αναδιάρθρωση αυτή συνεπάγεται.
Επιπλέον, το κείμενο δομεί την παρουσίαση αυτή εκκινώντας από την πραγματικότητα της οργάνωσης της παραγωγής, και διανομής της (υπερ)αξίας διεθνώς, και καταλήγοντας σε μια συνοπτική αναφορά στις συνέπειες που αυτή έχει για τη συγκρότηση των κοινωνικών τάξεων, και ειδικά της εργατικής και των υπόλοιπων λαϊκών στρωμάτων, όπως και για την αυθόρμητη διαμόρφωση της κοινωνικής τους συνείδησης.
Κεντρική έννοια, γύρω από την οποία δομείται η παρουσίαση, είναι αυτή του παγκόσμιου εργασιακού αρμπιτράζ, όπως φαίνεται και στον τίτλο του κεφαλαίου. Επιλέξαμε στην παρούσα μετάφραση να αποδώσουμε πιο ελεύθερα τον όρο αυτόν, ως παγκόσμια εργασιακή ρύθμιση. Αντίστοιχα κάναμε και με τον όρο του περιβαλλοντικού κανονιστικού αρμπιτράζ, τον οποίο αποδώσαμε ως ρύθμιση περιβαλλοντικού κόστους. Θεωρούμε ότι η κατά λέξη μετάφραση του όρου αρμπιτράζ, δηλ. (επι)διαιτησία, δεν αποδίδει τη σημασία του όρου για την πολιτική οικονομία, ο οποίος συνίσταται στην εκμετάλλευση, εκ μέρους του κεφαλαίου, του διαφορετικού κόστους κάποιου πόρου, εν προκειμένω της τιμής του εμπορεύματος της εργασιακής δύναμης ή κάποιου φυσικού πόρου, ή και του περιβαλλοντικού κόστους μιας παραγωγικής διαδικασίας, σε διαφορετικούς γεωγραφικούς, ή και γενικότερα κοινωνικούς χώρους, για την οικειοποίηση πρόσθετων κερδών.
Επιλέξαμε τον όρο «ρύθμιση» για να αποδώσουμε την πρακτική αυτή του κεφαλαίου, διότι θεωρούμε ότι τόσο οι διαφορές αυτές στα κόστη, όσο και η εκμετάλλευσή τους από το μονοπωλιακό κεφάλαιο, συνιστούν ένα φαινόμενο που αναπαράγεται συστηματικά στον σύγχρονο καπιταλισμό, και με συνειδητό τρόπο, μέσω της εταιρικής στρατηγικής των μονοπωλίων και με τη χρήση της ισχύος των ιμπεριαλιστικών κρατών. Το άλλο ενδεχόμενο θα ήταν η «αυθόρμητη» λειτουργία του νόμου της αξίας σε μια ενιαία διεθνοποιημένη αγορά, η οποία, όμως, θα έτεινε προς την εξισορρόπηση των τιμών της εργασιακής δύναμης, και του περιβαλλοντικού κόστους, και όχι προς τη συστηματική αναπαραγωγή των διαφορών τους...
Όπως τονίζεται και στον επίλογο του κεφαλαίου, η παρουσίαση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η υπερεκμετάλλευση της εργασίας και της φύσης βρίσκεται στον πυρήνα της αναπαραγωγής του σύγχρονου, διεθνοποιημένου, κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού. Αντιλαμβανόμαστε εδώ την έννοια της υπερεκμετάλλευσης και με τις τρεις πιθανές έννοιες:
- τη σχετική έννοια, συγκρίνοντας διαφορετικούς κοινωνικούς χώρους (εθνικές οικονομίες, κοινωνικά στρώματα, κοκ), του εργασιακού (ή περιβαλλοντικού) αρμπιτράζ,
- τη σχετική έννοια στον χρόνο, παρατηρώντας τις σχετικά σταθεροποιημένες ιστορικές τάσεις μείωσης της τιμής, και στη συνέχεια της αξίας, της εργασιακής δύναμης, παγκοσμίως, εδώ και αρκετές πλέον δεκαετίες, δηλ. μια χρονική διάρκεια που περιλαμβάνει αρκετούς οικονομικούς κύκλους και τουλάχιστον δύο μεγάλες -λίγο πολύ παγκόσμιες- καπιταλιστικές κρίσεις (μία τη δεκαετία του 1970 και μία κατά την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, από την οποία ακόμη υποφέρουμε),
- την απόλυτη έννοια που θέτει σε αμφιβολία την αναπαραγωγή μεγάλου μέρους των εργαζομένων, δηλ. της εργασιακής δύναμης ως εμπόρευμα (στον καπιταλισμό), και γενικότερα του παγκόσμιου πληθυσμού, καθώς και των φυσικών, περιβαλλοντικών όρων της αναπαραγωγής της ανθρώπινης κοινωνίας.
Για τις θεωρητικές συνέπειες της παρατήρησής αυτής για τη γενική θεωρία του κεφαλαίου και του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, προτρέπουμε τον αναγνώστη να διαβάσει το άρθρο Higginbottom, A. (2012) Structure and essence in Capital I: Extra surplus-value and the stages of capitalism. Journal of Australian Political Economy, 70, 251–270, ή τη μετάφρασή του στα ελληνικά από τον Δ. Μουστάκα: Δομή και ουσία στον πρώτο τόμο του Κεφαλαίου: Πρόσθετη υπεραξία και τα στάδια του καπιταλισμού, Άντι Χiγκινμπότομ, Journal of Australian Political Economy (70), σελ. 251-270, 2012, μετ. Δ. Μουστάκας, επιμ. Δ. Περδίκης.
Για τη μετάφραση και την εισαγωγή,
Διονύσης Περδίκης
Επιμέλεια της μετάφρασης: Δημήτρης Μουστάκας
Πήραμε το χάρτη με τους παγκόσμιους ελάχιστους μισθούς σε δολάρια ΗΠΑ από την ιστοσελίδα vox.com
Διαβάστε το μεταφρασμένο κείμενο στην ιστοσελίδα του Συλλόγου Μαρξιστικής Σκέψης "Γ. Κορδάτος"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το σχόλιό σας θα δημοσιευτεί μόνο αν περιέχει το ονοματεπώνυμό σας και κατόπιν επιβεβαίωσής της ταυτότητάς σας. Αν είναι η πρώτη φορά που σχολιάζετε, παρακαλώ στείλτε μου και τα στοιχεία επικοινωνίας σας (πχ e-mail) με ένα e-mail.