Καλύτερα από τώρα, παρά μετά, όταν μπορεί να είναι πολύ αργά...

του Διονύση Περδίκη

Τοποθετηθήκαμε πρόσφατα για την κρισιμότητα της σημερινής ιστορικής συγκυρίας (συνδυασμός πανδημίας, παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, η απάντηση της «πολεμικής οικονομίας» κοκ) με ένα ολοκληρωμένο άρθρο Πανδημία, κρίση, «πολεμική οικονομία» από τη μια, …«κομμουνιστική αμηχανία» από την άλλη;.

Στη βάση της τελευταίας εξέλιξης με την απαγόρευση κυκλοφορίας καταθέτουμε μόνο κάποια ερωτήματα και μερικές ακόμη συγκεκριμένες προτάσεις:

Πανδημία, κρίση, «πολεμική οικονομία» από τη μια, …«κομμουνιστική αμηχανία» από την άλλη;

Οι εξελίξεις στη χώρα μας και στον κόσμο το τελευταίο διάστημα, με το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού, θέτουν τους κομμουνιστές μπροστά σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση, και πιθανόν σε μια ιστορική πρόκληση.

Διαβάστε το άρθρο μου στην ιστοσελίδα του Συλλόγου Μαρξιστικής Σκέψης "Γιάνης Κορδάτος"

Πόσοι πρόσφυγες και μετανάστες "χωράνε" στην ΕΕ και στην Ελλάδα;

Σήμερα η ΕΕ χρηματοδοτεί φυλακές, στρατόπεδα συγκέντρωσης, και άλλες κατασταλτικές πολιτικές σε Τουρκία, Λιβύη και Ελλάδα για να συγκρατήσει τις προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές, οι οποίες δημιουργούνται ως συνέπεια των ιμπεριαλιστικών πολιτικών της ίδιας της ΕΕ και του ΝΑΤΟ σε Μ. Ανατολή και Αφρική [1].

Την ίδια στιγμή, η προσπάθεια των ανθρώπων αυτών να φτάσουν στις χώρες της ΕΕ, και η εκμετάλλευσή τους από την Τουρκία για να αποκομίσει πολιτικά οφέλη, κυρίως στο μέτωπο της Συρίας, συνιστά για το αστικό πολιτικό σύστημα, και δυστυχώς και για κάποιους που καμώνονται τους κομμουνιστές [2], "ασύμμετρη απειλή", "υβριδικό όπλο" κοκ, χωρίς κανείς να ξεκαθαρίζει ποιον κίνδυνο ακριβώς φέρουν οι άνθρωποι αυτοί και οι οικογένειες τους μαζί με την ....ύπαρξή τους....

Τι είδους απειλή συνιστούν, λοιπόν, πρόσφυγες και μετανάστες για την ΕΕ και την Ελλάδα;

Για την προσφυγική κρίση και τα καθήκοντα της κομμουνιστικής αριστεράς

του Διονύση Περδίκη

Σήμερα η προσφυγική κρίση στη χώρα μας βρίσκεται στο αποκορύφωμά της με βάση τις τελευταίες εξελίξεις, δηλ. τα γεγονότα στον Έβρο, και νωρίτερα, στα νησιά της Χίου και της Λέσβου. Για μια συνολική ανάλυση της κατάστασης και πολιτική θέση παραπέμπουμε στη σχετική ανακοίνωση του Συντονισμού δράσης και διαλόγου Κομμουνιστικών Δυνάμεων[1]. Στο παρόν άρθρο θα επικεντρώσουμε σε επιμέρους πλευρές του προβλήματος, προσπαθώντας να εξηγήσουμε και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η κομμουνιστική αριστερά για να ηγηθεί μιας φιλολαϊκής λύσης για την κρίση αυτή.

Για τους όρους της αφηρημένης εργασίας στην εμπορευματική παραγωγή

Μετάφραση - πρόλογος: Διονύσης Περδίκης

Επιμέλεια: Άρη Ντα Κούνια Ντα Κώστα Ντίας & Δημήτρης Μουστάκας

Σε συνέχεια της μετάφρασης άρθρου του Chai-on Lee για την μαρξική εργασιακή θεωρία της αξίας, παραθέτουμε και τη μετάφραση μέρους (σελ. 95-100) της διδακτορικής διατριβής του ίδιου συγγραφέα με τίτλο «Περί των τριών προβλημάτων της αφαίρεσης, της αναγωγής, και του μετασχηματισμού, στην εργασιακή θεωρία της αξίας του Μαρξ» («On the three problems of abstraction, reduction and transformation in Marx's labour theory of value.»), Birkbeck (University of London), 1990.

Στο απόσπασμα αυτό ο συγγραφέας αναφέρεται στις προϋποθέσεις υπό τις οποίες μια εργασία μπορεί να θεωρηθεί ως αφηρημένη εργασία, και να επιδιωχθεί ο καθορισμός της αξίας της με την αναγωγή της σε ένα ποσό ομογενοποιημένης απλής εργασίας. Ως τέτοιες προϋποθέσεις προτείνει την κινητικότητα και την προσαρμοστικότητα ή ευελιξία της εργασίας, μέσω των οποίων μπορεί κάθε εργασία να πραγματοποιηθεί από κάθε συνηθισμένη εργατική δύναμη, όταν υπάρχει επαρκής εκπαίδευση και άσκηση.

Οι προϋποθέσεις αυτές, όμως, δεν πληρούνται για την πρωτότυπη, δημιουργική εργασία, όπως είναι κατά κανόνα η επιστημονική και καλλιτεχνική εργασία, για την οποία ο συγγραφέας προτείνει ότι δεν έχει μια αντικειμενικά απαλλοτριώσιμη μορφή, δηλ. το προϊόν της δεν προσφέρεται για να λάβει την εμπορευματική μορφή από μόνο του, χωρίς τον συνδυασμό της τέτοιας εργασίας με άλλες, στην παραγωγή ενός εμπορεύματος από κοινού, στα πλαίσια του ενιαίου συλλογικού εργάτη της καπιταλιστικής επιχείρησης.

Απουσία τέτοιου συνδυασμού, λοιπόν, ο συγγραφέας θεωρεί ότι το προϊόν της δημιουργικής, πρωτότυπης εργασίας, παίρνει τη μορφή του πλασματικού κεφαλαίου, όπως η γη, το οποίο βασίζεται σε νομική προστασία. Με άλλα λόγια, παίρνει τη μορφή του εμπορεύματος μόνο εξωτερικά, και αντίστοιχα μια τιμή στην αγορά, η οποία όμως δεν καθορίζεται αντικειμενικά από την εργασιακή αξία, δηλ. την αξία της οποίας η ουσία είναι η αφηρημένη εργασία.

Αντίστοιχα, προσθέτουμε από την πλευρά μας, τα εισοδήματα που προκύπτουν από την πώληση ενός τέτοιου εμπορεύματος, το οποίο προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα και προσφέρεται στην αγορά με αποκλειστικότητα, δεν συνιστούν κέρδη από παραγωγή υπεραξίας, αλλά μονοπωλιακές προσόδους. 

Όπως αναφέρθηκε και στον πρόλογο της μετάφρασης του παραπάνω άρθρου του ίδιου συγγραφέα, κάτι τέτοιο έχει πολύ σημαντικές συνέπειες στο βαθμό που έχει διεθνοποιηθεί η παραγωγή στον σύγχρονο καπιταλισμό, και η διεθνής αγορά κατακερματίζεται

• σε περιοχές του κόσμου όπου κυριαρχεί η σύνθετη -σε μεγάλο βαθμό επιστημονική, ή και μη παραγωγική- εργασία, και τα τεχνολογικά μονοπώλια,
• και σε άλλες, όπου κυριαρχεί η απλή, εκτελεστική εργασία, και η μαζική βιομηχανική παραγωγή εμπορευμάτων.

Μάλιστα, ο διεθνής αυτός καταμερισμός αναπαράγεται συστηματικά μέσα από νομοθεσίες πνευματικής ιδιοκτησίας (βλ. Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου), και αντιμεταναστευτικές νομοθεσίες, οι οποίες εμποδίζουν τη διεθνή κινητικότητα, τόσο της εργασίας, όσο και του κεφαλαίου (που δεν μπορεί να επενδυθεί ελεύθερα στη μίμηση της προστατευμένης τεχνολογίας). Βλ. το κείμενο εργασίας του Δ.Π. για τον καθοριστικό ρόλο των παραπάνω για τον σύγχρονο κρατικο-μονοπωλιακό καπιταλισμό ή ιμπεριαλισμό.

Διονύσης Περδίκης

Ακολουθεί το μεταφρασμένο απόσπασμα:

Επανεξέταση της εργασιακής θεωρίας της αξίας του Μαρξ, Chai-on Lee

Παραθέτουμε παρακάτω αποσπάσματα της μετάφρασης του άρθρου του Chai-on Lee (Εθνικό Πανεπιστήμιο Chou-nam, Κορέα) στην Cambridge Journal of Economics 1993, 14, 463-78, με τίτλο Επανεξέταση της εργασιακής θεωρίας της αξίας του Μαρξ (Marx's labour theory of value revisited), σε μετάφραση από την αγγλική γλώσσα του Διονύση Περδίκη και επιμέλεια του κειμένου από τον Δημήτρη Μουστάκα.

Το σύνολο της μετάφρασης μπορεί να αναγνωστεί σε μορφή pdf κάνοντας κλικ στον σύνδεσμο της παρακάτω εικόνας: 

Παρά τον τίτλο του άρθρου περί "επεναξέτασης" της μαρξικής εργασιακής θεωρίας της αξίας, ο αρθρογράφος καταπιάνεται με την υπεράσπιση της εν λόγω θεωρίας από κριτική που προέρχεται τόσο από μέρος της μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας, όσο και της σραφφιανής ή (νεο-)ρικαρδιανής.

Ασχολείται με θέματα όπως ο μετασχηματισμός των αξιών σε τιμές παραγωγής, και η αναγωγή της αξίας της σύνθετης εργασίας σε απλή. 

Πρόκειται για ζητήματα των οποίων η εις βάθος κατανόηση και απαλλαγή από διαστρεβλωτικές ερμηνείες είναι απαραίτητη, προκειμένου να μελετηθούν τα σύγχρονα φαινόμενα του διεθνούς καταμερισμού εργασίας. Ειδικά εφόσον ο καταμερισμός αυτός διαχωρίζει όλο και περισσότερο

• από τη μια την σύνθετη, ειδικευμένη, διανοητική, δημιουργική ή και επιστημονική, εργασία, που απασχολείται κυρίως σε υπηρεσίες, και εν μέρει μη παραγωγική, η οποία συγκεντρώνεται κατά πλειοψηφία στις ανεπτυγμένες, ιμπεριαλιστικές επί το πλείστον, χώρες,
• και την απλή, ανειδίκευτη, χειρωνακτική, επαναληπτική-εκτελεστική, που απασχολείται παραγωγικά στη μεταποιητική και εξορυκτική βιομηχανία, η οποία συγκεντρώνεται κυρίως στις αναπτυσσόμενες, οικονομικά εκμεταλλευόμενες, και εξαρτημένες χώρες του κόσμου.

Ο τέτοιος διεθνής καταμερισμός της εργασίας από τη μια δημιουργεί μια διεθνή αγορά εμπορευμάτων και, παραγωγικών ή μη, εξαγωγών κεφαλαίου, και από την άλλη την κατακερματίζει στη βάση της πολιτικής (κρατικής) ισχύος, μέσα από κρατικομονοπωλιακές ρυθμίσεις που επεμβαίνουν στην ελεύθερη κυκλοφορία τόσο της εργατικής δύναμης, όσο και του κεφαλαίου (καταστολή μετανάστευσης, νομοθεσία πνευματικής ιδιοκτησίας, στρατιωτικο-πολιτικές επεμβάσεις κοκ). Έτσι, αναδεικνύεται σε θεμελιώδες ζήτημα η ανάπτυξη της πολιτικής οικονομίας της διεθνούς μεν, κατακερματισμένης και άνισης, δε, αγοράς, κατά την οποία προκύπτουν ερωτήματα για τα ποσοστά κέρδους, τους βαθμούς εκμετάλλευσης και την αξία της εργατικής δύναμης ανά περιοχή του κόσμου. Βλ. το κείμενο εργασίας του Δ.Π. για τον καθοριστικό ρόλο των παραπάνω για τον σύγχρονο κρατικο-μονοπωλιακό καπιταλισμό ή ιμπεριαλισμό.

Σε μια τέτοια έρευνα αποσκοπεί το ξεκαθάρισμα γύρω από τη μαρξική εργασιακή θεωρία της αξίας, στην οποία ελπίζουμε ότι συμβάλει η μετάφραση του άρθρου αυτού.

Παραθέτουμε παρακάτω την Εισαγωγή και τα τελευταία δύο μέρη του άρθρου, σε δύο ξεχωριστές ενότητες, και προσκαλούμε τον αναγνώστη να διαβάσει το σύνολο του άρθρου στο αρχείο pdf, ακολουθώντας τον παραπάνω σύνδεσμο.

Διονύσης Περδίκης