Γιατί στηρίζω τη Μετωπική Αριστερή Συμπόρευση. Μέρος Α': Για όσους ο σύγχρονος δρόμος καπιταλιστικής ανάπτυξης εντός της ΕΕ και του ΝΑΤΟ φαντάζει ως μονόδρομος

Με την παρούσα παρέμβαση επιθυμώ να εξηγήσω την απόφασή μου να στηρίξω τη ΜΑΡΣ, τόσο στις επερχόμενες εθνικές εκλογές, όσο κυρίως στη γενικότερη προσπάθεια για μετωπική συμπόρευση των ριζοσπαστικών αριστερών δυνάμεων που εναντιώνονται στον ιμπεριαλισμό των ΕΕ και ΝΑΤΟ, με το πολιτικό πρόγραμμα, τις προϋποθέσεις και τις δεσμεύσεις που συμφωνήθηκαν και καταγράφονται στην κοινή ανακοίνωση ΑΝΤΑΡΣΥΑ-ΜΑΡΣ.

Ως μέλος του Συλλόγου Διάδοσης της Μαρξιστικής Σκέψης «Γιάννης Κορδάτος», καλύπτομαι από την πρόσφατη ανακοίνωσή του, αλλά και από τη σχετική αρθρογραφία των συντρόφων Β. Λιόση και Δ. Καλτσώνη, ενώ συμφωνώ στα περισσότερα και με την τοποθέτηση του συντρόφου Π. Γαβάνα. Επομένως, θα επαναλάβω μόνο συνοπτικά κάποια βασικά σημεία των παραπάνω κειμένων, και θα δώσω έναν πιο προσωπικό κι εμπειρικό χαρακτήρα στην παρέμβαση αυτή. Τεκμηρίωση των όσων αναφέρω μπορεί να βρει ο απαιτητικός αναγνώστης στους διάφορους ηλεκτρονικούς συνδέσμους που παραθέτω.

Επίσης, θα απευθυνθώ ξεχωριστά σε όσους προσανατολίζονται να ψηφίσουν κόμματα πιστά στον Ευρω-ατλαντικό μονόδρομο της χώρας μας, δηλ. τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού αυτή τη στιγμή (μέρος Α’), στους συναγωνιστές που προέρχονται –όπως κι εγώ- από το χώρο του ΚΚΕ (μέρος Β’), και στους συναγωνιστές της ΜΑΡΣ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ (μέρος Γ’).

Α’ μερος: Για όσους ο σύγχρονος δρόμος καπιταλιστικής ανάπτυξης εντός της ΕΕ και του ΝΑΤΟ φαντάζει ως μονόδρομος

Στερνή μου γνώση να σε είχα πάντα...

Μετά από 22 και 15 χρόνια από την υπογραφή της συνθήκης του Μάαστριχτ και την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, αντίστοιχα, πλέον ο ελληνικός λαός έχει άμεση εμπειρία των συνεπειών τους. Δεν υπάρχει σοβαρή οικονομική και κοινωνική μελέτη, είτε από τα αριστερά είτε από τα δεξιά, που να μην επιβεβαιώνει τις προβλέψεις της κομμουνιστικής Αριστεράς (κι όχι μόνο - μάλιστα δείτε κι εδώ τί λέγανε κάποιοι πέραν υποψίας...)  όπως για παράδειγμα καταγράφονται συνοπτικά στην απόφαση της σχετικής πανελλαδικής συνδιάσκεψης του ΚΚΕ το 1993, και να μη διαψεύδει την προπαγάνδα περί σύγκλισης της ελληνικής οικονομίας με αυτές των αναπτυγμένων χωρών της Ευρώπης. Προτείνω σε όποιον αμφιβάλλει να μελετήσει τα στοιχεία, πέρα από υποκειμενικές ερμηνείες, που καταγράφονται στο πολύ καλό πρόσφατο βιβλίο του συναγωνιστή Σ. Σακελλαρόπουλου, και τη σύνδεσή τους με τη σημερινή οικονομική κρίση στην Ελλάδα (δείτε κι εδώ για πιο συνοπτικά). Ταυτόχρονα, το ασφυκτικό πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης που καθορίζουν τα πρόσφατα «Σύμφωνο του Ευρώ» και «Συνθήκη για τη Σταθερότητα, τον Συντονισμό και τη Διακυβέρνηση στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση», τα οποία επιδιώκεται μάλιστα να γίνουν κομμάτι του συνταγματικού πλαισίου κάθε χώρας της Ευρωζώνης, βγάζουν στην ...παρανομία ακόμη και τον Κέινς (!), και, μαζί με αυτόν, και τη δημοκρατία και τη λαϊκή κυριαρχία. Επιπλέον, μετά τη συμμετοχή της ΕΕ στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία, αλλά και στις πιο πρόσφατες σε Λιβύη, Ιράκ, Συρία, Ουκρανία,  ανάμεσα σε αρκετές άλλες, δεν μπορεί να σταθεί σοβαρά κανένα επιχείρημα που να τη διαφοροποιεί από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ούτε στα θέματα της ειρήνης και της εθνικής ανεξαρτησίας. Τέλος, η προώθηση της εξίσωσης κομμουνισμού και ναζισμού, η ανοχή στα αντικομμουνιστικά νομικά πλαίσια των χωρών της Βαλτικής και της ΕΕ, ή ακόμη και της Γερμανίας, και πάνω απ’ όλα, η ενεργή στήριξη ναζιστών στη σημερινή παράνομη κυβέρνηση τηςΟυκρανίας, αποκαλύπτει και στον πιο δύσπιστο παρατηρητή την αντιδραστική φύση της ΕΕ.

Όσοι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι ο σύγχρονος δρόμος καπιταλιστικής ανάπτυξης εντός της ΕΕ και του ΝΑΤΟ είναι επωφελής για τον ελληνικό λαό πρέπει να αναρωτηθούν:

·       Προστάτεψε ή αντίθετα χειροτέρευσε τη ζωή του Ελληνικού λαού στην παρούσα παγκόσμια καπιταλιστική κρίση η θέση της Ελλάδας στην ΕΕ, δεδομένου ότι η Ευρωζώνη την περνάει πολύ χειρότερα από τις περισσότερες άλλες περιοχές της γης (ΗΠΑ, αναπτυσσόμενες οικονομίες), και η Ελλάδα, χειρότερα από όλες τις χώρες τις Ευρωζώνης (διαβάστε σχετικά εδώ, εδώ κι εδώ); Ποιες είναι οι προοπτικές για άνοδο του βιοτικού επιπέδου του ελληνικού λαού όταν αυτό μειώνεται συνολικά σε όλες τις χώρες της Δύσης, άσχετα από το αν βγαίνουν κατεστραμμένες ή ενδυναμωμένες από την κρίση; Είναι ανάγκη να έχει κανείς στην οικογένειά του άνεργο, πεινασμένο ή και θύμα αυτοκτονίας για να αντιληφθεί την επείγουσα αναγκαιότητα για ΑΜΕΣΗ και ΡΙΖΙΚΗ αντιστροφή της κατάστασης;

·       Επιθυμούν μια ολόπλευρη οικονομική ανάπτυξη για την Ελλάδα, ή μια συμπληρωματική των ισχυρών ευρωπαϊκών οικονομιών, κατά την οποία θα αναπτύσσονται μόνο οι οικονομικοί κλάδοι που μπορούν να ανταπεξέλθουν ταυτόχρονα στον ανταγωνισμό κερδοφορίας, τόσο των τεχνολογικά προηγμένων ευρωπαϊκών οικονομιών, όσο και των χαμηλών μεροκάματων κινέζικου τύπου; Γιατί κλείνουν τόσο τα ελληνικά ναυπηγεία όσο και η βιομηχανία ζάχαρης; Τί θα γίνει με τους χιλιάδες ειδικευμένους Έλληνες μετανάστες τους οποίους δεν απορροφά η εγχώρια βιομηχανία, όχι γιατί είναι υπεράριθμοι, αλλά γιατί η ίδια αναπτύσσεται αδύναμα και μονόπλευρα;

·       Ποια ήταν τα αποτελέσματα του «ευρωπαϊκού εκσυγχρονισμού» για τη δημοκρατία και την κοινωνικο-πολιτική ζωή στην Ελλάδα; Πώς ανέχονται το «ευρωπαϊκό κεκτημένο» του να κυβερνάται η χώρα επί πέντε χρόνια με πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, με συμφωνίες μιας μόνιμης κατάστασης «έκτακτης ανάγκης» ή «εξαίρεσης», οι οποίες δεν περνάνε καν από την έγκριση της ελληνικής Βουλής, με κατάφωρες παραβιάσεις του ελληνικού Συντάγματος (διαβάστε σχετικά εδώ κι εδώ); Καταπολεμήθηκε ή ενισχύθηκε η διαφθορά; Είναι τα ανεπτυγμένα κράτη της ΕΕ, δηλ. οι προστάτες της κάθε SIEMENS ή φαρμακευτικής πολυεθνικής ή πολεμικής βιομηχανίας, άμοιροι των σχετικών ευθυνών; Προωθήθηκε η δημοκρατική συμμετοχή του ελληνικού λαού ή καταλήγουμε σήμερα να μιλάμε για ένα σάπιο πολιτικό σύστημα που παράγει φαινόμενα σαν αυτά της πρόσφατης διαδικασίας προεδρικής εκλογής;

·       Προκαλούν συναισθήματα ασφάλειας, υπερηφάνειας και αξιοπρέπειας οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, στα Βαλκάνια, στην Ουκρανία, στο Κυπριακό, στο Αιγαίο ενόψει και της ...«συνεκμετάλλευσής» του, αλλά και η συμμετοχή της Ελλάδας στους σχετικούς σχεδιασμούς ΕΕ και ΝΑΤΟ, με σημαντικές ιστορικές στιγμές τη στάση της Ελλάδας στο σχέδιο Ανάν, στην υπόθεση Οτσαλάν, στα Ίμια, το πέρασμα ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων στο δρόμο τους για Γιουγκοσλαβία, το ρόλο της ΝΑΤΟϊκής βάσης της Σούδας;

·       Πώς συμφιλιώνεται κανείς με τη συνείδησή του για την ευθύνη που μας αναλογεί για το μεγαλύτερο σύγχρονο έγκλημα του δυτικού κόσμου: το γεγονός ότι αφού βάλει και η Ελλάδα το χεράκι της για να είναι ο «τρίτος κόσμος» ακριβώς αυτό, δηλ. «τρίτος», αφού αεροπλάνα που εκκινούν από την Ελλάδα βομβαρδίσουν και καταστρέψουν τις χώρες τους, στήνουμε θανατηφόρους φράχτες στο έδαφος και στη θάλασσα για να εμποδίσουμε τους πρόσφυγες (κι όχι «λαθρομετανάστες») που δημιουργεί αυτή η πολιτική να διαταράξουν την «ευημερία» (;!) μας, και κλείνουμε, όσους τα καταφέρουν, σε σύγχρονα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως αυτό της Αμυγδαλέζας; Υπάρχει μεγαλύτερος υπεύθυνος από τη συμφωνία του Δουβλίνου ΙΙ για το αυξημένο βάρος που σηκώνει η Ελλάδα ΚΑΙ σε αυτό το ζήτημα, παρόλο το σαφώς μικρότερο μερίδιο ευθύνης της;

Αναγνωρίζω, φυσικά, ότι η παραπάνω, λίγο-πολύ αδιαμφισβήτητη, πραγματικότητα, τυγχάνει διαφορετικών ερμηνειών (πχ «φταίνε οι διεφθαρμένοι ή/και ανίκανοι πολιτικοί... η νεο-ελληνική κουλτούρα/τεμπελιά... η επικράτηση της ιδεολογίας του νεοφιλελευθερισμού... ο πόλεμος των πολιτισμών/θρησκειών... η εχθρική στάση του ανθρώπου προς τη φύση... το πρόβλημα βρίσκεται …μέσα μας (!)…» κοκ), οι οποίες μπορούν να οδηγήσουνε και σε διαφορετικά πολιτικά συμπεράσματα από αυτά της αντι-ιμπεριαλιστικής Αριστεράς. Ωστόσο, όποιος στηρίζει σήμερα κάποιο από τα κόμματα του Ευρω-ατλαντικού μονόδρομου οφείλει να (α) απαιτεί από αυτά ένα συγκεκριμένο «ρεαλιστικό» πολιτικό πρόγραμμα («εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων;», «σκληρή διαπραγμάτευση από την Εθνική Ελλάδος των διαπραγματευτών;», «συμμαχία των χωρών του ευρωπαϊκού νότου;» «πανευρωπαϊκή επανάσταση (;!)»), μέσα από το οποίο θα αντιστραφεί σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα η κατάσταση αυτή, και το οποίο να επιβιώσει της ...σκληρής πραγματικότητας της ζωής, και (β), να θέσει το προσωπικό του όριο, πέρα από το οποίο θα πει «φτάνει πια!» και θα αποφασίσει να ...το πάρει αλλιώς! Φυσικά, εδώ, μεγάλη σημασία έχει το ποια ακριβώς είναι η εναλλακτική...

Λαϊκισμός, αντιφάσεις, και το τελευταίο καταφύγιο: ο φόβος.

Θα γίνουμε άραγε Κούβα και Β. Κορέα αν διαγράψουμε ένα άδικο και δυσβάσταχτο χρέος, όπως έχουν κάνει εκατοντάδες χώρες στο παρελθόν, με πιο πρόσφατο παράδειγμα την Αργεντινή (διαβάστε σχετικά εδώ, εδώ κι εδώ), ή εάν καταργήσουμε τους μνημονιακούς νόμους και «μεταρρυθμίσεις»; Είναι ρεαλιστική οποιαδήποτε άμεση κι αισθητή βελτίωση του βιοτικού επιπέδου στην Ελλάδα χωρίς την πλήρη αντιστροφή της μνημονιακής πολιτικής; Μόνο η Κούβα και Β. Κορέα είναι εκτός της ΕΕ; Κόστισε ή ωφέλησε την Ισλανδία το γεγονός ότι αντιμετώπισε την κρίση εκτός της ΕΕ, και, μάλιστα, με μονομερή διαγραφή χρέους; Κάνανε λάθος οι Λατινοαμερικάνικες χώρες που αρνήθηκαν την πρόσδεσή τους σε μια, αντίστοιχη με την ΕΕ, ένωση με τις ΗΠΑ και τον Καναδά (τη λεγόμενη ALCA), ή μήπως ωφελήθηκε το Μεξικό που προσδέθηκε στη λεγόμενη NAFTA με τα παραπάνω δύο πολύ πιο ισχυρά και ανεπτυγμένα κράτη; Μήπως τελικά το να αρχίσει να «ξηλώνεται το πουλόβερ» της σημερινής «υπαρκτής» ΕΕ είναι η καλύτερη αρχή για μια «Ευρώπη των λαών»; Οι κατά τα άλλα θαυμαστές του σκανδιναβικού, σοσιαλδημοκρατικού, καπιταλιστικού μοντέλου, δικαιολογούνται να τρομάζουν από τις εθνικοποιήσεις τραπεζών τις οποίες το κράτος ήδη έχει αγοράσει διασώζοντάς τις, ή στρατηγικών επιχειρήσεων της χώρας όπως η ΔΕΗ, ο ΟΤΕ, το νερό, τα ορυχεία, οι μεταφορές, τα αεροδρόμια, τα λιμάνια, ή μήπως προτιμάνε ιδιωτικές πρωτοβουλίες τύπου Σκουριών, ΑΝΕΚ, COSCO;... Θα «απομονωνόμασταν» αν δεν παραδίδαμε τον έλεγχο των συνόρων μας στη συμμορία του ΝΑΤΟ και δε γινόμασταν συνένοχοι στις σφαγές του, ή, αντίθετα, θα σφυρηλατούσαμε τη φιλία και την αλληλεγγύη με όλους τους γειτονικούς λαούς; Παρόλη την προπαγάνδα, το εμπάργκο, την εχθρότητα των ιμπεριαλιστικών κυβερνήσεων, αποτελεί η Κούβα ή ακόμη και χώρες όπως η Βενεζουέλα και η Βολιβία παραδείγματα εθνικής ανεξαρτησίας και διεθνιστικής αλληλεγγύης (προσφέρουν και δέχονται), ή όχι; Θα ανακουφιζόταν ή όχι η χώρα μας αν απειθαρχούσε στη συμφωνία του Δουβλίνου ΙΙ και επέτρεπε στους πρόσφυγες να ταξιδέψουν στους προορισμούς τους; Θα περιορίζονταν ή όχι η σχετική με τη «λαθρομετανάστευση» παρανομία αν νομιμοποιούνταν οι πρόσφυγες και μετανάστες, και αν απολάμβαναν όλα τα ατομικά, εργασιακά κα δικαιώματα που απολαμβάνουν οι Έλληνες εργαζόμενοι; Θα γινόμασταν Β. Κορέα αν τα ΜΜΕ μας ήταν στον έλεγχο οργανώσεων του λαού, όπως συνδικάτα, πανεπιστήμια, τοπικές κοινωνίες, αντί σε αυτόν εφοπλιστών, τραπεζιτών, μεγαλοεργολάβων; Θα αισθάνονταν κανείς αδικημένος ή λιγότερο ασφαλής αν δεν τον έδερναν τα ΜΑΤ όποτε τολμούσε να διαμαρτυρηθεί για τη σημερινή κατάσταση, αν η αστυνομία και ο στρατός σταματούσαν να «φλερτάρουν» πια με το φασισμό και ναζισμό, αν τα δικαστήρια δε βγάζαν σχεδόν όλες τις απεργίες καταχρηστικές και παράνομες, αν επιτέλους η ψήφος όλων μας μετρούσε το ίδιο μέσω της απλής αναλογικής; Μόνο στη Β. Κορέα φορολογείται ο πλούτος και τα επιχειρηματικά κέρδη με πάνω από το πενιχρό ...20%; Μας αρέσει η «ελευθερία κίνησης των κεφαλαίων» που επιτρέπει τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις να φορο-αποφεύγουν μέσω offshore (διαβάστε σχετικά εδώ κι εδώ); Αν κάποιος θεωρεί ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα είναι «λαϊκίστικο», δηλ. μη υλοποιήσιμο ή ουτοπικό, ή αν του προκαλεί το «φόβο», θα πρέπει να αναρωτηθεί, τί έχει συμβεί στη χώρα του, στην Ευρώπη, στον Κόσμο, αλλά και στον ίδιο του τον εαυτό, ώστε πολιτικές θέσεις στα όρια ριζοσπαστικότητας του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα ή του «καλού» σκανδιναβικού καπιταλισμού, να του προκαλούν αυτές τις αντιδράσεις...

H αξιοπρεπής και αγωνιστική στάση δεν ήταν ποτέ αυτονόητη ή μοναδική επιλογή.

Ζώντας στο εξωτερικό, κάθε φορά που επισκέπτομαι την Ελλάδα και συνομιλώ με συγγενείς, φίλους, γνωστούς, εντυπωσιάζομαι με τον τρόπο που καθένας από αυτούς λύνει τους λογαριασμούς του με τη συνείδησή του. Από τον ΣΥΡΙΖΑίο που περιμένει την ώρα που θα «κυβερνήσει» με ενθουσιασμό που μου προκαλεί ερωτηματικά για την αφέλεια ή την πονηριά που μπορεί να κρύβεται από πίσω,... στον θρησκευόμενο που το πρωί δουλεύει εθελοντικά στο κοινωνικό παντοπωλείο και το βράδυ εγκρίνει ή ανέχεται την πολιτική που προκαλεί την φτώχεια που ο ίδιος το πρωί θεραπεύει,... στον προοδευτικά σκεπτόμενο που από εκεί που σιγοψιθύριζε τραγούδια του Θεοδωράκη, σήμερα  λέει ότι «καλά τα λέει ο Βορίδης για την Υγεία», …στον οικολόγο, οπαδό κατά τα άλλα της «από-ανάπτυξης» ο οποίος βλέπει βελτίωση της κατάστασης στην Ελλάδα μεταξύ 2012 και 2014 βασίζοντάς την στη στατιστική του Σαμαρά,... στο δημόσιο υπάλληλο που χθες κατηγορούσε τους συναδέρφους του που ψηφίζουν ακόμη ΠΑΣΟΚ και ΝΔ και σήμερα κατεβαίνει υποψήφιος με το ΠΟΤΑΜΙ, του οποίου η πολιτική ταυτίζεται σε όλα τα βασικά ζητήματα με τα κόμματα αυτά,... στον απολιτίκ –αντι-λαϊκιστή κατά τα άλλα- τύπο που επίσης στηρίζει ΠΟΤΑΜΙ, διότι ο τηλεπαρουσιαστής-ηγέτης του «απαντάει στις ερωτήσεις με τον τρόπο που θα το έκανα κι εγώ»,... στον αγανακτισμένο με το διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα που, όμως, υιοθετεί τον Ευρω-ατλαντικό μονόδρομο, δηλ. τη βασική δογματική αλήθεια στην οποία σύσσωμο, σχεδόν, αυτό το αναξιόπιστο πολιτικό σύστημα συγκλίνει... Κανείς από τους παραπάνω πραγματικούς χαρακτήρες δεν στηρίζει κάποιο κόμμα διότι του έχει παρουσιάσει ένα συνεκτικό «ρεαλιστικό» πρόγραμμα αντιστροφής της κατάστασης εντός της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, οι περισσότεροι από αυτούς θα ζητήσουν από κάποιον κομμουνιστή του 1% ή του 5% να παρουσιάσει ένα λεπτομερέστατο πρόγραμμα, μηδενικού ρίσκου και ελάχιστων θυσιών, για να πειστεί για τον «άλλο δρόμο» που αυτός προτείνει...

Ένα εύκολο σχόλιο θα ήταν ότι περιγράφω κοινωνικούς χαρακτήρες σχετικά «βολεμένους», τους οποίους η κρίση δεν έχει φέρει ακόμη στο «αμήν». Όμως, δε νομίζω ότι το παραπάνω από 90% του ελληνικού λαού που θα ψηφίσει λαϊκίστικα κόμματα, δεξιά ή αριστερά, που του υπόσχονται βελτίωση ή έστω μη χειροτέρευση της κατάστασής του, χωρίς ρήξη με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ είναι «βολεμένο». Κάθε άλλο.

Η τελευταία φορά που η χώρα μας γνώρισε τόσο μεγάλη οικονομική και κοινωνική καταστροφή σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα ήταν εν καιρώ πολέμου, στην ναζιστική Κατοχή. Τηρουμένων των αναλογιών, και τότε η επιλογή για Αντίσταση ή για συμβιβασμό, αναμονή/ουδετερότητα ή και συνεργασία με τον κατακτητή, δεν ήταν τόσο εύκολη, όσο ίσως νομίζουμε σήμερα. Οι Ναζί κατακτούσαν την Ευρώπη με μεγάλη ταχύτητα διακηρύσσοντας με ενθουσιασμό τη Νέα Τάξη που θα εγκαθιστούσαν ως τον τότε μονόδρομο (δείτε εδώ –κι πιο συνοπτικά εδώ- για κάποιες ανησυχητικές ομοιότητες με το σήμερα...), οι φωνές που καλούσαν τον ελληνικό λαό να συνεργαστεί ώστε να επωφεληθεί από αυτή τη νέα πραγματικότητα ακούγονταν καθημερινά από τα τότε ραδιόφωνα, πολλοί ήταν οι συμπατριώτες μας που όντως συνεργάστηκαν ή και προσπάθησαν να επωφεληθούν (πχ από τη μαύρη αγορά), ενώ το ρίσκο για την αντίσταση ήταν ο θάνατος.

Σήμερα, τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα. Πιστεύω ότι σύντομα η πλειοψηφία του ελληνικού λαού θα βρεθεί στο σημείο εκείνο που να αποφασίσει υπέρ του «άλλου δρόμου» (ήδη μεταστρέφεται η κοινή γνώμη), του οποίου μόνο την αφετηρία σκιαγραφεί αδρά το πρόγραμμα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ-ΜΑΡΣ. Το πρόγραμμα αυτό δε χρειάζεται να είναι κανείς κομμουνιστής, άνεργος ή πεινασμένος και απελπισμένος για να το υιοθετήσει. Είναι ένα πρόγραμμα που για εμάς τους κομμουνιστές μπορεί, πέρα από το να ανακουφίσει το λαό και να τον βγάλει νικητή από την καπιταλιστική κρίση, να ανοίξει το δρόμο για μια πορεία προς το σοσιαλισμό. Αλλά αν κάποιος έχει άλλη άποψη για το σοσιαλισμό, πάλι το πρόγραμμα περιλαμβάνει τις ελάχιστες προϋποθέσεις για να έχει κι αυτός την ευκαιρία να αποδείξει ότι υπάρχει φιλολαϊκή λύση εντός του καπιταλισμού. Χρειάζεται, όμως, τόλμη, αξιοπρέπεια, φιλότιμο, ελευθερία, γνώση. Χρειάζεται κανείς να αναμετρηθεί πραγματικά με τις αντιφάσεις του, με το λαϊκισμό των εύκολων λύσεων που συμφέρουν τους πάντες (καπιταλιστές κι εργάτες, δανειστές και δανειζόμενους κοκ), αλλά και με το ραγιαδισμό των μειωμένων προσδοκιών για ένα μέλλον χειρότερο του παρελθόντος, το φόβο, το στρουθοκαμηλισμό για το πόσο πραγματικά τραγική είναι η παρούσα κατάσταση…

Αφήνω για το τέλος το πολύ καλό προεκλογικό σποτάκι της ΜΑΡΣ με τον Μ. Χατζηδάκι να μιλάει για την ΕΕ το 1990, αλλά και ένα τραγούδι των Ν.Χικμέτ και Μ.Λοϊζο που αρμόζει στην περίσταση...