I. Εισαγωγή
Η απουσία μιας συστηματικής θεωρίας της ιστορικής εξέλιξης, και επομένως και περιοδολόγησης, του καπιταλισμού, είναι ένα από τα σημαντικότερα σημεία στα οποία χρίζει περαιτέρω ανάπτυξης η σύγχρονη μαρξιστική-λενινιστική θεωρία. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, παρατηρείται μια αναζωογόνηση και περαιτέρω ανάπτυξη της θεωρίας του σύγχρονου καπιταλισμού, σε μεγάλο βαθμό εντός του πλαισίου της κλασσικής θεωρίας του ιμπεριαλισμού ή (κρατικο-)μονοπωλιακού καπιταλισμού[1], με πλούσια αρθρογραφία και βιβλιογραφία σε διεθνές επίπεδο, και με κεντρικές έννοιες αυτές των
· νέων μορφών εκμετάλλευσης και καταπίεσης που συμβάλουν στην ανάδυση της υπερεκμετάλλευσης της εργασίας ως κυρίαρχης τάσης (έναντι της σχετικής και απόλυτης υπεραξίας) στη σφαίρα της παραγωγής[2],
· της διόγκωσης των μη παραγωγικών κλάδων, ιδιαίτερα του χρηματοπιστωτικού τομέα[3],
· της μονοπωλιακής προσόδου[4] στη σφαίρα του ανταγωνισμού, σε σύνδεση με το τεχνολογικό μονοπώλιο λόγω της θεσμοθέτησης της πνευματικής ιδιοκτησίας[5],
· όπως και των σχέσεων ιμπεριαλιστικής εξάρτησης -δηλ. εκμετάλλευσης και κυριαρχίας- στη σφαίρα της διεθνούς αγοράς και των διακρατικών σχέσεων[6].
Πρόσφατα, μάλιστα, διεξήχθη στα πλαίσια του 16ου διεθνούς συνεδρίου για τον Ιστορικό Υλισμό, στο Λονδίνο, στις 7-10 Νοεμβρίου του περασμένου έτους, ειδική συνεδρία με την παραπάνω θεματολογία[7].
Στο παρόν κείμενο εργασίας, δεν μπορεί να αναπτυχθεί μια συστηματική θεωρία της ιστορικής εξέλιξης του καπιταλισμού. Αρκούμαστε στα παραπάνω σχόλια, στην παράθεση των σχετικών αναφορών στις υποσημειώσεις, ενώ ακολουθούν παρακάτω κάποιες μεθοδολογικές προτάσεις, αλλά και η συνοπτική σκιαγράφηση μιας ερευνητικής κατεύθυνσης. Δεσμευόμαστε, όμως, να συνεχίσουμε τις μεταφράσεις της σχετικής ξενόγλωσσης αρθρογραφίας[8], και να παρουσιάσουμε στο επόμενο διάστημα με ολοκληρωμένο τρόπο τις -υπό διαμόρφωση- απόψεις μας.
